Ӑрусен вăчăри татăлмасть

Лазарь Васильевич Дергунов 1907 ҫулта районти Ҫӗнӗ Упи ялӗнче ҫуралнӑ. 

Вӗренме нумай вӗренме май пулмасан та, ҫутҫанталӑк панă пултарулӑхӗ ӑна 1930 ҫулта колхоза кӗнӗ хыҫҫӑн, малтанласа склад заведующийӗнче, Упири пахчаҫимӗҫ типӗтекен заводра кассир пулса ӗҫлеме май парать. 1938 ҫулта вӑл Чапаев ячӗллӗ колхоза ертсе пыма пуçлать. Анчах вӑрҫӑ пуҫланать. 1941 ҫулта фронта каять, Сталинграда ирӗке кӑларнă çӗрте хутшӑнать, йывӑр аманать, «Çапӑҫури тава тивӗҫлӗ ӗҫсемшӗн» медальпе парнеленет. 1943 ҫулта 2-мӗш ушкӑн инваличӗ пулса, тӑван ялне таврӑнать.

Каялла таврӑннӑ хыҫҫӑн, вӑл каллех колхоза ертсе пыма пуçлать. Вӑл председатель пулнӑ тапхӑрта Чапаев ячӗллӗ колхоз пысӑк ăнăçусем çӗнсе илет, Пӗтӗм Союзри ял хуҫалӑх ярмӑрккинче темиҫе хут та хутшăнать. 
Вӑрҫӑ ҫулӗсенче колхозниксем вăл ертсе пынипе 718 пин пӑт тырӑ, 3300 пӑт пахчаҫимӗҫ, 1080 пӑт аш, вуншар пин литр сӗт хатӗрлев пункчӗсене ăсатаççӗ. Оборона фондне, танксемпе самолетсем тума пӗр миллион тенкӗ ытла укçа кӗртеççӗ Уписем.

СССР Верховнӑй Совет Президиумӗн 1948 ҫулхи мартăн 6-мӗшӗнчи Указӗпе Лазарь Васильевича Социализмла Ӗҫ Геройӗ ятне параççӗ, Ленин орденӗпе, «Ҫурлапа Мӑлатук» ылтӑн медалӗн кавалерӗ те вăл.

Вӑл хуҫалӑха 1967 ҫулччен ертсе пырать. Ӗмӗр тӑршшӗпех Ҫӗнӗ Упи ялӗнче пурӑнать. 1974 ҫулхи декабрӗн 23-мӗшӗнче пурнăçран уйрăлса каять. Вӗсем мӑшӑрӗпе Дарья Ильиничнӑпа пилӗк ача пӑхса ӳстереççӗ. 
Пӗр сӗтел хушшине пухӑннӑ виҫӗ ӑру, Ӗҫ Геройӗн йăхне тăхакансем унӑн кӑтартуллӑ пурнӑҫне малалла тӑсса, медицина, çутӗç, экономика енӗпе ӗҫлеҫҫӗ тата ытти те. 

Паян тӑван ялӗнче Геройӑн мӑнукӗ, хастар общество деятелӗ, волонтер Ирина Ярзуткина, Хурăнвар-Шăхаль ялӗнче — Лариса Угарова, Кӗçӗн Упире — Светлана, Галина, Людмила тата Татьяна хуласенче пурӑнаҫҫӗ. Вӗсен амӑшӗ Валентина — Лазарь Дергуновӑн аслӑ ачи. Пӗр ял çыннипе Спиридонпа пӗрле вӑл ҫемье ҫавӑрать. Сӑмах май, Лазарь Васильевич утарҫӑсен курсне те ял ҫыннисене вӗренме янӑ.

— Аннепе атте ултӑ хӗр ҫитӗнтерчӗç. Чи аслине — 71 ҫул, кӗҫӗннине — 56 çул. Пирӗн йӑхра ҫеҫ 17 мӑнук, 29 мӑнук ҫитӗнеҫҫӗ. Пӗтӗмӗшле илсен Лазарь Васильевичӑн йăхне паянхи кун тӗлне 11 мӑнукӗ, 27 кӗçӗн мӑнукӗ, 30 мăн мӑнукӗ, пурӗ — 68 ҫын малалла тӑсаҫҫӗ. Кашни ҫыннӑн хӑйӗн йӑхӗн историне пӗлме тивӗçлӗ, — тет Лариса Угарова. 

Акӑ мӗншӗн эпир хамӑрӑн пысӑк ҫемьен тӑванлăх вăчăри ҫирӗпрех пултӑр тесе тӑрӑшатпӑр, пирӗн пӗр-пӗрне манмалла мар, аслисене хисеплемелле, кӗҫӗннисене пулӑшмалла, тесе пурăнатпăр. Герой-асаттен пурнӑҫ ҫулне, унӑн тӗслӗхне эпир ачасемпе мӑнуксене куçарса пыратпăр. Вӑхӑт питӗ хӑвӑрт иртет, пурнӑҫа хаклас пулать, историйӗмӗре, чӗлхене упраса пурăнма пӳртӗрччӗ! Ҫемье вӑл — пурнӑҫра кашни ҫыншӑн чи хакли, чи пӗлтерӗшли!