Пыл хурчӗсен те пурӑнас килет

Шӑнасемпе пыл хурчӗсем тахҫанах хӑйсен ӗҫне тытӑннӑ ӗнтӗ. Ӑшӑ кунсем пуҫлансанах, хӗвел тухсан ӗҫе пуçăнчӗç. Камшӑн-тăр пыл хурчӗ — тӑшман пулсан, теприншӗн укҫа ӗҫлесе илмелли çул-йӗр. Ҫавӑнпа та лайӑх ҫанталӑк — пыл хурчӗ ӗрчетекенӗн ҫур телейӗ.

Эпӗ хам та, хамӑн пурнӑҫăма ачасене вӗрентме халалланӑ çутӗç ветеранӗ пулсан та, пыл хурчӗсене питӗ юрататӑп, нумай ҫулсем хушши пыл хурчӗсем ӗрчетессипе интересленетӗп. Юлашки ҫулсенче ял хуҫалӑхӗнче усӑ куракан технологисене пула, шел пулин те, пыл хурчӗсем массӑллӑ пӗтни палӑрать.
Паллах, ял хуҫалӑхӗнче те, ытти сферӑри пекех, хальхи технологисемпе усӑ курмаллах, анчах ҫакна тавралӑх хутлӑхне сиен кӳмесӗр тумалла. 

Ҫак ҫыхӑнура эпӗ хамӑн сӗнӗве, ӗмӗрлӗх хурт-хăмăр ӗрчетес ăстаçă пулнă май, каласа парасшӑн. Пыл хурчӗ ҫулла ирхине 4 сехетре ӗҫлеме тытӑнать. Уй-хире пестицидсемпе, гербицидсемпе енчен те çӗрле 3 сехетре сапма тытӑнсан, хуртсем ҫак хире анмаççӗ. Ун хыҫҫӑн сапсан вара, вӗсем хăнăхнă вырăна анса, ӑнран кайса ӳкеҫҫӗ те вилеççӗ. Ҫак сӗнӳсене ял хуҫалӑх специалисчӗсен асра тытса, уй-хирсенче пестицидсемпе гербицидсем сапмалли вӑхӑтсем ҫинчен маларах пӗлтерсенччӗ те. 

Ҫавӑн пекех ку енӗпе «Цильна» обществӑн ертӳҫи Барис Аппаувич Гафуровăн, хресчен-фермер хуçалăхăн ертӳҫин, хамӑр ял ҫыннине Равиль Адиевич Бикчуровăн опытне вӗренмелле. Вӗсем питӗ сыхланса, пур технологисене те каҫхинехи вӑхӑтра ӗҫлеттереҫҫӗ. Районта, ялсенче пурӑнакансем, ҫӗрулми пахчисене ӗçе кӗртнӗ чухне, колорада нӑррисене наркӑмӑшпа каç енне сапсанччӗ. 

Пыл хурчӗсем те пурӑнасшӑн вӗт. Пӗр сӑмахпа каласан, пыл хурчӗсен пурнăçӗ лӗпӗш пурнӑҫӗпе пӗр тан. Çирӗп ҫемьесенче вӗсем 30-35 кун, вӑйсӑррисенче — 25 кун пурӑнаҫҫӗ. Вӗсен пурнӑҫӗ ҫулла 35-45 кун тӑсӑлать. Хӗл каçнă пыл хурчӗсем 25-30 кунтан вилеççӗ.

Специалистсем те чан çапаççӗ: пыл хурчӗсем ҫаплах чакса пыраççӗ пулсан, 2035 ҫул тӗлне вӗсем ҫӗр чăмăрӗ ҫинчен пӗтӗмпех ҫухалма пултараҫҫӗ.

Коранра та вӗсем сӑваплӑ пулса шутланаççӗ. «Пыл хурчӗсем ҫук пулсан, этемлӗх те пулмӗ», — тенӗ Эйнштейн. 

Наука пӗлӗвӗсӗр малашне мӗн пулассине калама пултаракан Ванга та: «Чи малтан пыл хурчӗ çухалӗ», — тенӗ. 

Ҫак сӗнӳсене специалистсем шута илсенччӗ. 

Барис Сабирзянов, Аслă Чăнлă ялӗ.