Ку таранчченех мӗн чухлӗ вӑрттӑнлӑха уҫса паман

Раççей историйӗ датăсенче

– Владимир Николаевич Афган вӑрҫи пуҫлансанах вилнӗ. Вӑл вӑхӑтра Афганистанра вӑрҫӑ пынӑ, унта пирӗн ҫӗршыври салтаксен хутшӑнӑвӗ вӑрттӑнлӑхра упраннӑ. Владимир вилни ҫинчен ҫырнӑ справкӑра та çапла «СССР Хӗҫ-пӑшаллӑ вӑйӗсен ретӗнче вилнӗ» тесе çырăннă. Эпир унӑн ятне воин-интернационалистсен ячӗпе лартнă палӑк çине ҫыртарса хурасшӑн, – тет Виктор Петухов.

Даннăйсенчен Владимир Николаевич  Чӑваш Шемӗршел ялӗнче ҫуралса ӳсни паллă. Çар ретне кайнă хыççăн вăл малтан 8 уйӑх Куйбышев (Самара) хулинче служить тунӑ. Афганистанра вӑрҫӑ пуҫлансан, çак чаҫри салтаксене Афганистана вӑрҫа ӑсатаççӗ. Анчах Владимира тӑван ене ырă-сывă таврӑнма пӳрмест – унта вилет. Çак вăхăт –  Афганистанри вӑрҫӑн малтанхи уйăхӗсем пулнӑ. Ун чухне Совет Союзӗнче Афган вӑрҫи ҫинчен калаҫман та, унта малтан пуç хунă салтаксене те чысласа мар, вӑрттӑн, пӗлтермесӗр кăна пытарнă. Владимир Афанасьев вара районта Афганистанра пуç хунисенчен пӗрремӗшӗ пулать. Çавăнпа та халичченех вӑл афганец пулса та шутланман, унӑн хушамачӗ воин-интернационалистсене асăнса лартнă палăк ҫинче те çук.

«Афганецсем» Владимир тӑванӗсене те шыранă. Анчах ку шыравсене ӑнӑҫлӑ теме ҫук. Тетӗшӗ те, шăллӗ пекех, вилнӗ иккен. Унӑн арӑмӗ Людмила ҫав ҫулсенчи хурлӑхлӑ лару-тӑрӑва лайӑх астӑвать.

– Владимир – ман мăшăрăмăн Валерийӗн пӗртăван шăллӗ. Шел пулин те, вӑл вилнӗ ӗнтӗ, сире вăл шăллӗ ҫинчен каласа параймасть. Владимир ҫемьере иккӗмӗш ачаччӗ. Эпир, вăл салтака кайсан, унран ҫырусем те тем чухлех илеймерӗмӗр пек. Пурӗ те 1980 ҫулхи мартăн 29-мӗшӗнче яла, Анисимовсен патне (вӗсен телефон пурччӗ) военкоматран шӑнкӑравласа Владимир вилни ҫинчен пӗлтерни асра. Анисимов пирӗн пата килсе, шăллăмăрăн ӳтне Ульяновск хулине кайса илме кирли çинчен пӗлтерчӗ. Пирӗннисем пуçтарăнса, Ульяновск хулине тухса кайрӗç. Колхоз машина пачӗ. Анчах çав кун вӗсем пушă таврӑнчӗҫ, самолет вӗçсе килмен пулнă иккен. Мартӑн 31-мӗшӗнче каллех кайрӗҫ. Кӑнтӑрла иртсен, тинех, самолет вӗçсе килнӗ. Тупăк иккӗ пулнă, пӗри  – Владимирăн, тепри вара  Горький облаҫӗнчен çар службине кайнă каччăн.

Апрелӗн 1-мӗшӗнче эпир Владимира пытартӑмӑр. Владимирăн ашшӗпе амăшӗ, Николай Егоровичпа Надежда Андреевна, татăлса, питӗ йӗчӗç. Малтан пире тупӑка уҫма ирӗк памарӗҫ, мӗнле-тӗр кайран ирӗк пачӗҫ. Владимирăн ӳчӗ пӗтӗмпех ҫуннă. Питне аллисемпе хупланӑ пулнă ахăр, питӗ çунманччӗ. Çавăн хыççăн чӑннипе те вăл пирӗн Владимир пулнине ӗнентӗмӗр, – тет Людмила Васильевна.

Людмила Васильевна каланӑ тӑрӑх, пӗр çулхине вӗсем патне Владимирпа пӗрле службăра пулнă юлташӗ килнӗ, вӗсем засадӑна мӗнле лекни, каччă мӗнле майпа вилни ҫинчен каласа панӑ. Анчах, шел пулин те, вӗсем çав каччăн адресне те, вăл кам пулнине те ыйтман – çакăнпа вӗсен иртнипе ҫыхӑнтаракан ҫип те татăлнă.

Афганецсем тата Владимир Афанасьевӑн тӑванӗсем (пӗртăван йăмăкӗ, тетӗшӗн мăшăрӗ) çак статья тухсан, тен, каччăна пӗлекенсем тупăнӗç, тесе ӗмӗтленеççӗ.

Афганецсем вара, Виктор Петухов ертсе пынипе, Радик Асадуллин, Ирек Яфизов, Сергей Никифоров, Николай Быков, Кивӗ Шемӗршел ял тӑрӑхӗн пуҫлӑхӗ Ильхамия Мухитова, Владимир Афанасьевӑн тӑванӗсемпе  тата ҫывӑх ҫыннисемпе пӗрле, Владимир Афанасьевăн вилтăпри патӗнче пулчӗç.

Ҫак сӑлтавпа, Чăваш Шемӗршел ялӗнче ҫуралса ӳснӗ, 1980 ҫулта СССР Хӗҫ-пӑшаллӑ вӑйӗсен ретне кайнă тата ҫар службине Афганистанра иртнӗ воин-интернационалистăн  Юрий Кузьминăн вилтӑприне те ҫитсе курчӗç. Юрие 1981 ҫулхи май уйӑхӗнче аманнӑ май, комиссовать тунă, «Паттӑрлӑхшӑн» медальпе наградӑланӑ. 2014 ҫулта Чăваш Шемӗршел ялӗнче пытарнӑ. Афганецсем вилтӑприсем ҫине чечексем хучӗҫ, интернационалист-салтаксене асӑнса пӗр минут шăп тӑчӗҫ.

Справка

Афганистанри çар юхăмӗнче Çӗпрелӗн мӗнпурӗ 200 каччи хутшăннă, вӗсенчен 11-шӗ унта пуç хунă. Паянхи кун Çӗпрел районӗнче ырă-сывă пурăнакан «афганецсем» – 62.