Учиться, учиться и учиться: обучаясь платно как не дать себя обмануть

Рынок образовательных услуг переполнен рекламными объявлениями о курсах самых различных направленностей. Обучиться сейчас можно практически всему: от курсов скорочтения и каллиграфии до серьезных профессий. Обучение широко предлагается как детям, так и взрослым, как в учебных центрах, так и в онлайн-формате.

Потребителей услуг привлекают яркие сайты и страницы в социальных сетях, простота, удобство обучения, обещания последующего трудоустройства и т.д. При этом процесс и результаты обучения в дальнейшем многих разочаровывает.

С начала 2023 года в департамент надзора и контроля в сфере образования Министерства образования и науки Республики Татарстан поступило более 10 обращений с жалобами на частные учебные центры. Основные претензии – некачественное обучение, отказ в возврате денежных средств после расторжения договора, выдача незаконных документов по итогам обучения и т.п.

Чтобы не попасть в непростую ситуацию, которая в дальнейшем может привести к разбирательствам в суде, прежде чем оплатить обучение, рекомендуем найти ответы на ряд вопросов.

Вопрос 1. Какое конкретно юридическое лицо или индивидуальный предприниматель оказывает услуги?

Зачастую на рекламных сайтах и страницах в социальных сетях указываются так называемые брендовые названия: центр развития, учебный центр, школа развития интеллекта и т.п. Необходимо выяснить точное название юридического лица или фамилию, имя, отчество индивидуального предпринимателя, а также ИНН или ОГРН (ОГРНИП).

Вопрос 2. Является ли юридическое лицо или индивидуальный предприниматель действующими?

Это можно проверить на сайте https://egrul.nalog.ru. Внося ИНН в специальную строку, проверяем, не прекращена ли деятельность юридического лица или индивидуального предпринимателя.

Вопрос 3. Имеет ли право юридическое лицо или индивидуальный предприниматель осуществлять ту или иную деятельность?

На сайте https://egrul.nalog.ru после внесения ИНН можно бесплатно получить выписку из реестра юридических лиц. В выписке находим сведения об основном и дополнительных видах экономической деятельности (ОКВЭД). Нередки случаи, когда ничего общего с обучением такие сведения не содержат (например, основной вид деятельности – торговля, перевозка грузов и т.п.).

Вопрос 4. Есть ли у организации лицензия на осуществление образовательной деятельности?

Заходим в реестр лицензий на сайте Рособрнадзора https://obrnadzor.gov.ru/gosudarstvennye-uslugi-i-funkczii/gosudarstvennye-uslugi/liczenzirovanie-obrazovatelnoj-deyatelnosti/svodnyj-reestr-liczenzij, вводим ИНН и смотрим результат. Надпись «ничего не найдено» означает, что лицензии не имеется.

В соответствии с законодательством образовательная деятельность подлежит лицензированию. Исключением является случай, когда индивидуальный предприниматель ведет обучение непосредственно сам, не привлекая к обучению других работников. В этом случае лицензия не требуется.

Вопрос 5. Заключается ли договор на оказание услуг?

Договор на оказание услуг должен быть заключен в простой письменной форме либо в виде публичной оферты или пользовательского соглашения, которые размещаются на сайте.

Отсутствие договора как такого должно насторожить потребителя услуг.

Вопрос 6. Что является предметом договора?

Зачастую предмет договора прописан крайне неконкретно (предоставление права посещения занятий, оказание услуг по предоставлению мастер-классов, оказание консультационных услуг, бронирование места на курсе и т.п.). В этом случае впоследствии при необходимости будет сложно доказать неисполнение такого договора.

Вопрос 7. Есть ли образовательная программа?

Если предметом договора является именно образовательная деятельность (обучение, образовательные услуги), то требуем показать образовательную программу. Она обязательно должна включать перечень и содержание тем, количество часов на их изучение, а также планируемый результат, то есть чему вы должны научиться после ее освоения.

Вопрос 8. Каковы условия оплаты за обучение по договору, условия расторжения договора?

Не исключены случаи, когда порядок оплаты, график оплаты, порядок возврата денежных средств при неисполнении договора полностью отсутствуют в договоре, либо прописаны в общих словах.

Вопрос 9. Какой документ будет выдан по итогам обучения?

Это зависит от того, программу какого уровня вы осваиваете. Зачастую потребителей образовательных услуг вводят в заблуждение, обещая последующее трудоустройство, но важно понимать, что не все выданные документы являются документами об образовании и/или о квалификации, соответственно, не дают права трудоустройства по тем или иным профессиям. Важно сразу понимать, какой документ будет выдан.

И, конечно, совет, который актуален всегда – найти отзывы об учебном центре, курсах. Не стоит ориентироваться на отзывы на сайтах самих организаций, которые, как правило, бывают только положительные.

Проверяя таким образом данные об организации и учебных курсах, которые она предлагает, можно значительно снизить риск траты денег на некачественные и бесполезные образовательные услуги.

Түләүле укыганда ничек алданмаска

Мәгариф өлкәсендә күзәтчелек һәм контроль департаменты хәбәр итә:

Белем бирү хезмәтләре базары төрле юнәлештәге курслар турында реклама белдерүләре белән тулган. Хәзер бөтен нәрсәгә дә диярлек - тиз уку һәм каллиграфия курсларыннан алып җитди һөнәрләргә кадәр өйрәнергә мөмкин. Уку балаларга да, өлкәннәргә дә, уку үзәкләрендә дә, онлайн-форматта да киң тәкъдим ителә.

Хезмәт кулланучыларны социаль челтәрләрдә ачык сайтлар, гадилек, уку уңайлыклары, алга таба эшкә урнашу вәгъдәләре һ.б. җәлеп итә. Шул ук вакытта белем бирү процессы һәм нәтиҗәләре алга таба күпләрнең өметен өзә.

2023 ел башыннан ТР Мәгариф һәм фән министрлыгының мәгариф өлкәсендә күзәтчелек һәм контроль департаментына шәхси уку үзәкләренә шикаятьләр белән 10нан артык мөрәҗәгать килде. Төп дәгъвалар - сыйфатсыз укыту, килешү өзелгәннән соң акчаларны кире кайтарудан баш тарту, укыту нәтиҗәләре буенча законсыз документлар бирү һәм башкалар.

Судта тикшерүләргә китерергә мөмкин булган катлаулы хәлләргә эләкмәс өчен, укыту оешмасына акча түләгәнче, берничә сорауга җавап табарга киңәш итәбез.

1 сорау. Нинди конкрет юридик зат яки шәхси эшмәкәр хезмәт күрсәтә?

Еш кына реклама сайтларында һәм социаль челтәрләрдәге битләрдә бренд атамалары: үсеш үзәге, уку үзәге, интеллект үсеш мәктәбе һ.б. күрсәтелә. Юридик затның яки шәхси эшкуарның фамилиясенең, исемен, атасының исемен, шулай ук ИНН яки ОГРН (ОГРНИП) төгәл ачыкларга кирәк.

2 сорау. Юридик зат яки индивидуаль эшкуар гамәлдәме?

Моны https://egrul.nalog.ru сайтында тикшерергә мөмкин. ИННны кертеп, юридик зат яки шәхси эшмәкәрнең эшчәнлеге туктатылганмы-юкмы икәнен тикшерәбез.

3 сорау. Юридик зат яки шәхси эшмәкәр теге яки бу эшчәнлекне гамәлгә ашыру хокукына ияме?

https://egrul.nalog.ru сайтында ИНН кертелгәннән соң юридик затлар реестрыннан өземтә алырга мөмкин. Әлеге документта икътисадый эшчәнлекнең (ОКВЭД) төп һәм өстәмә төрләре турында мәгълүматлар табабыз. Белем бирү белән бернинди уртаклыгы булмаган очраклар да сирәк түгел (мәсәлән, эшчәнлекнең төп төре - сәүдә, йөк ташу һ.б.).

4 сорау. Оешманың белем бирү эшчәнлегенә лицензиясе бармы?

Рособрнадзорның https://obrnadzor.gov.ru/gosudarstvennye-uslugi-i-funkczii/gosudarstvennye-uslugi/liczenzirovanie-obrazovatelnoj-deyatelnosti/svodnyj-reestr-liczenzij сайтына керәбез, ИНН кертәбез һәм нәтиҗәне карыйбыз. «Бернәрсә дә табылмады» язуы лицензия булмавын аңлата.

Кануннар нигезендә белем бирү эшчәнлеге лицензияләнергә тиеш. Шәхси эшмәкәрнең укытуны турыдан-туры үзе алып баруы, укытуга башка хезмәткәрләрне җәлеп итмәве искәрмә булып тора. Бу очракта лицензия таләп ителми.

5 сорау. Хезмәтләр күрсәтү өчен килешү төзеләме?

Хезмәт күрсәтүгә килешү гади язма рәвештә йә сайтта урнаштырылган ачык оферта яисә кулланучы килешүе рәвешендә төзелергә тиеш.

Мондый килешүнең булмавы хезмәт кулланучыны сагайтырга тиеш.

6 сорау. Килешү предметы булып нәрсә тора?

Еш кына килешү предметы бик төгәл язылмаган (дәресләргә керү хокукы бирү, мастер-класслар күрсәтү буенча хезмәтләр күрсәтү, консультация хезмәтләре күрсәтү, курста урын броньлау һ.б.лар). Мондый очракта соңыннан кирәк булганда әлеге килешүне үтәмәүне исбатлау авыр булачак.

7 сорау. Белем бирү программасы буламы?

Әгәр килешү предметы булып нәкъ менә белем бирү эшчәнлеге (укыту, белем бирү хезмәтләре) торса, белем бирү программасын күрсәтүне таләп итәбез. Ул, һичшиксез, темалар исемлеген һәм аларны өйрәнүгә сәгатьләр санын, шулай ук планлаштырылган нәтиҗәне, ягъни аны үзләштергәннән соң сез нәрсәгә өйрәнергә тиешсез, кертергә тиеш.

8 сорау. Килешү буенча укыту өчен түләү шартлары, килешүне өзү шартлары нинди?

Түләү тәртибе, түләү графигы, килешүне үтәмәгәндә акчаларны кире кайтару тәртибе килешүдә тулысынча булмаган, яки гомуми сүзләр белән язылган очраклар бик еш очрый.

9 сорау. Укыту нәтиҗәләре буенча нинди документ биреләчәк?

Бу сезнең нинди дәрәҗәдәге программаны үзләштерүегезгә бәйле. Еш кына мәгариф хезмәтләрен кулланучылар, алга таба эшкә урнашуны вәгъдә итеп, ялганлыйлар, ләкин шуны аңларга кирәк, барлык бирелгән документлар да белем бирү һәм/яки квалификация турында документлар түгел, димәк, теге яки бу һөнәрләр буенча эшкә урнашу хокукы бирмиләр. Нинди документның биреләчәген алдан ук аңлау мөһим.

Һәм әлбәттә, һәрвакыт актуаль булган киңәш - укыту үзәге, курслар турында бәяләмәләр табу. Кагыйдә буларак, уңай бәяләмәрдән генә торган оешмаларның үз сайтларындагы бәяләмәләргә ышанырга кирәкми.

Шул рәвешле оешма һәм уку курслары турындагы мәгълүматларны тикшереп, сыйфатсыз һәм файдасыз белем бирү хезмәтләренә акча сарыф итү куркынычын шактый киметергә мөмкин.